نظرات مختلفی درباره فعالیت‌های معدنی وجود دارد. عده‌ای می‌گویند معدنکاری باعث تخریب محیط‌زیست و از بین رفتن بافت منطقه می‌شود و برخی نیز ذات معدنکاری را توسعه و آبادانی می‌دانند و اعتقاد دارند هر کجا معدنی فعال شود رشد فرهنگی و اقتصادی آن منطقه را به‌دنبال دارد.
اما در این میان باید برخی از خسارت‌های ایجاد شده به واسطه معدنکاری برطرف شود، به همین دلیل بنا به قانون معادن بخشی از حقوق دولتی برای این موضوع در نظر گرفته می‌شود. اما آنچه باید مد نظر قرار گیرد رشد و توسعه معدنکاری با کمترین تخریب است که لازمه آن استفاده از فناوری‌ها و دانش روز است و رسیدن به آن چیزی جز سرمایه‌گذاری بلندمدت و برنامه‌ریزی اصولی نیست. نکته جالب درباره معدنکاری این است که برخی شهرها در کنار معادن تشکیل شده و با آن رشد می‌کنند.
حقوق دولتی برای اهالی
مدیر کل نظارت بر امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با صمت درباره اینکه آیا معدنکاران وظیفه‌ای برای پرداخت بخشی از درآمد خود به بومیان منطقه برای بهینه‌سازی و احیای منطقه دارند، اظهار کرد: براساس قانون معادن، ۱۵درصد از حقوق دولتی که از سوی معدندار پرداخته می‌شود در اختیار استانداری قرار می‌گیرد تا صرف آبادانی و احیای منطقه شود. اما باید توجه داشت میزان پیشرفت و توسعه حاصل از فعالیت معادن در منطقه بسیار بیشتر از آن چیزی است که قرار است با صرف ۱۵درصد از حقوق دولتی در منطقه ایجاد شود.
عباسعلی ایروانی در ادامه با بیان اینکه ۱۵درصد در نظر گرفته شده باید از سوی استانداری‌ها در منطقه هزینه شود نیز اظهار کرد: در سال‌های اخیر قانون معادن اصلاح شد و به این ترتیب در یک تا ۲ سال گذشته این طرح اجرایی شده و باید ادامه پیدا کند. او بر این باور است که حضور معدنکاران در منطقه آثار اجتماعی بسیاری به‌دنبال دارد. ایجاد اشتغال، ورود سرمایه به منطقه، بکارگیری بومیان و گردش پول در منطقه می‌تواند منجر به رشد منطقه شود و هم‌اکنون نیز نمونه‌هایی از این دست وجود دارد که یکی از آنها جاجرم است. همچنین منطقه سنگ‌آهن پلاسری سنگان در گذشته امنیتی نداشت اما امروزه با فعال شدن معادن شاهد ایجاد امنیت در منطقه و آباد شدن روستاهای اطراف آن و ارتقای وضعیت زندگی بومیان منطقه هستیم. در واقع راه‌اندازی معادنی که در نقاط دورافتاده قرار دارند، باعث رونق گرفتن آن مناطق می‌شود.
مدیر کل نظارت بر امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت تاکید کرد: یکی دیگر از پیامدهای فعالیت معادن در منطقه علاوه برایجاد اشتغال در معادن برای بومیان، ایجاد مشاغل غیرمستقیم و توسعه تجارت و بازرگانی است. به‌عنوان مثال در سال ۱۳۹۲ که صادرات سنگ‌آهن در اوج قرار داشت روزانه از منطقه سنگان ۶هزار تریلی بارگیری می‌شد. این موضوع توانست اشتغال بسیاری برای مردم منطقه ایجاد کند.
امور رفاهی برای بومیان
رییس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران درباره نقش معادن برای بهینه‌سازی برای مناطقی که محدوده معدنی را در خود جای داده‌اند در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در گذشته قانونی وجود داشت که معدنکاران باید یک درصد مشخصی از درآمد ناخالص خود یا همان فروش خود را به شهرداری منطقه پرداخت کرده تا از این طریق منطقه را احیا کند اما هم‌اکنون قانونی برای الزام معدنکار برای پرداخت مبلغی به شکل مستقیم وجود ندارد.
سعید صمدی در ادامه به آثار معدنکاری بر منطقه اشاره کرد و گفت: هنگام شروع فعالیت معدنی در یک منطقه، شاهد توسعه انسانی و آبادانی در آن منطقه خواهیم بود. زیرا برای اجرای فعالیت‌های معدنی باید جاده‌ای برای تردد معدنکاران و انجام فعالیت‌های معدنی ساخته شود که ساکنان منطقه نیز می‌توانند از آن استفاده می‌کنند. همچنین بومیان منطقه می‌توانند از امور رفاهی که برای معدنکاران ایجاد شده، برخوردار شوند.
وی به دیگر نکات مهم فعالیت‌های معدنی اشاره کرد و گفت: به‌طور عمومی ۹۰درصد کارگران معدنی از بومیان منطقه هستند و این به معنای ایجاد فضای کار و توسعه اقتصادی برای اهالی منطقه است زیرا باعث می‌شود منابع مالی و سرمایه حاصل از پرداخت حقوق آنها در منطقه تزریق شود و هم برای بهره‌بردار با صرفه اقتصادی داشته باشد. چراکه دیگر خبری از پرداخت هزینه‌های جانبی همچون فراهم کردن امور رفاهی و پرداخت هزینه ایاب و ذهاب آنها به معدن نخواهد بود.
صمدی ادامه داد: توسعه فنی نیز یکی دیگر از نتایج حضور معدنکاران در منطقه است. به عنوان مثال اگر مناطقی که در دهه ۴۰ معادن زغال‌سنگ در آنجا فعال شده‌اند را با مناطقی که معدن در آن وجود نداشته، مقایسه کنیم می‌بینیم که در این ۵۰سال میزان توسعه‌یافتگی و رشد آنها با یکدیگر بسیار متفاوت است.
رییس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران با بیان اینکه معدنکار به شکل غیرمستقیم منابع مالی را به منطقه وارد می‌کند در ادامه گفت: اگر معدن شرایط مناسب مالی داشته باشد نسبت به ایجاد امور رفاهی و کمک به بومیان منطقه اقدام خواهد کرد. اما در قانون الزامی برای پرداخت منابع مالی از سوی بهره‌بردار به اهالی منطقه به شکل مستقیم وجود ندارد.
او به برخی مناطق کشور که جزو مناطق کویری هستند و در آنها معدنکاری وجود دارد، اشاره کرد و گفت: اگر بین استان یزد و کرمان گذر کنیم، هر جایی که معدنی فعال باشد توسعه و آبادانی نیز در آن منطقه دیده می‌شود. گفتن این نکته مهم است که بسیاری از شهرها هستند که در کنار معدن ایجاد شده و همراه با آن رشد می‌کنند.
صمدی بر این باور است که مردم و روستاییان منطقه به جای اینکه به‌دنبال درآمد مستقیم از معادن باشند بهتر است به فعال شدن معدن کمک کنند. زیرا از سوی بهره‌برداران معدنی منابع مالی به منطقه وارد شده و شرایط مناسبی برای آنها به شکل بلندمدت و ادامه‌دار فراهم شده و آنها موقعیت شغلی بلندمدت خواهند داشت. ایجاد اشتغال به شکل مستقیم و غیرمستقیم برای بومیان منطقه ازجمله آثار مثبت معدنکاری است. از طرفی به‌دلیل قرارگیری بیشتر معادن در مناطق دوردست و ایران مرکزی، لطمه‌ای به فعالیت‌های کشاورزی وارد نخواهد شد.
منبع: گسترش صمت
