افت ۴/ ۳درصدی روی در یک روز
با نگاهی به آمارها درمی‌یابیم که قیمت روی روز گذشته در بازار لندن با افتی در حدود ۳۶/ ۳ درصدی معادل ۱۰۷ دلار در هر تن روبه‌رو شده و به ۳ هزار و ۸۰ دلار رسیده است. قیمت این محصول در ۱۳ ژوئن بالاتر از ۳ هزار و ۲۰۰ دلار در هر تن بود اما به دنبال برخی دلایل فاندامنتال قیمت این محصول روند کاهشی به خود گرفته است. کمی که به عقب‌تر برگردیم این محصول در ماه فوریه حتی توانسته بود از ۳ هزار و ۵۰۰ دلار نیز عبور کند که این نشان می‌دهد تحرکات بازار روی به سمت اصلاح قیمتی است چراکه قیمت این محصول از فوریه تاکنون بیشتر از ۱۳ درصد افت قیمت را تجربه کرده است. در این بین کارشناسان بازارهای فلزات پایه معتقدند عوامل متعددی بر روی بازار این فلز اثر گذاشته است که می‌توان این عوامل را هم از منظر بازاری و هم فنی مورد بررسی قرار داد.
به گفته گادفری اولیفانت، معاون منابع معدنی یک موسسه فعال در حوزه روی، ارزش افزوده بالای ناشی از استفاده از این فلز باعث شده تا تغییرات قیمتی آن در بازارهای جهانی به شدت مورد رصد باشد. به‌عنوان مثال فلز روی در حوزه‌هایی مثل گالوانیزاسیون، مصارف شیمیایی، کالاهای مصرفی متعدد، حمل و نقل، وسایل نیم ساخته، ساخت و ساز و… کاربردهای فراوانی دارد که این حوزه‌ها امروزه نقش زیادی در زندگی بشر دارند. این فعال حوزه معدنی معتقد است بهره‌برداری و ضریب آن در معادن بزرگ در سال‌های اخیر با نوسانات قابل توجهی روبه‌رو بوده و اهمیت این فلز نیز به‌صورت روزافزون در‌حال افزایش است. به گفته وی در عین حال نباید حضور شرکت‌های غیردولتی کوچک و متوسط را در مسیر تولید، استخراج و اکتشاف این فلز نادیده گرفت که البته تغییر و نوسان در حوزه تولید همین بنگاه‌ها است که بازار این فلز را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است. به گفته اولیفانت در حال حاضر ظرفیت‌های ایجاد ارزش افزوده برای فلزات و معادن از بنگاه‌های تولیدی خارج شده و به دست کشورهایی رسیده که وارد‌کننده این مواد اولیه هستند و نقشی در تولید و استحصال آن ندارند، چراکه بسیاری از کشورهای تولیدکننده این مواد اولیه اغلب تغییری در فرآوری محصول نمی‌دهند.
به‌عنوان مثال آفریقای جنوبی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای دارنده ذخایر شناخته شده فلزی در جهان، تنها توزیع‌کننده این ماده اولیه به سایر مناطق دنیا است. این موضوع باعث می‌شود قیمت‌گذاری محصولات معدنی نیز دچار تغییرات اساسی شود به شکلی که قیمت در کشور مبدا و تولیدکننده محصول با قیمت ناشی از به‌کارگیری محصول در زنجیره ارزش، شکاف بسیار زیادی خواهد داشت و منافع نهایی نیز شامل حال کشورهای تولیدکننده نخواهد شد. این موضوعات در شرایطی است که نگاه به بازار روی حکایت از افزایش تقاضای مصرف‌کنندگان بزرگی همچون چین دارد اما کاهش عملکرد معادن بزرگ روی به دلایلی که در فوق به بخشی از آنها اشاره شد باعث شده تا شکاف بازار در حال گسترش باشد.
بازار متلاطم روی در یک سال گذشته
حال لازم است به تغییرات قیمتی این فلز در یک سال گذشته نگاهی بیندازیم. قیمت روی در یک سال گذشته به‌صورت متوسط بیش از ۲۰ درصد افزایش یافته که این موضوع نشان می‌دهد این فلز نیز همچون سایر فلزات پایه از استعداد بالایی برای رشد قیمت برخوردار بوده است. با این حال روندهای ماهانه و هفتگی فلز روی نشان می‌دهد پتانسیل‌های رشد قیمتی متوقف شده و بازار روالی را که در یک سال گذشته شاهد بوده تا حدی تعدیل کرده است که البته این روند کوتاه‌مدت می‌تواند به دلایل موقتی و ناپایداری از جمله کاهش قیمت نفت و یا جنگ تجاری بین چین و آمریکا مرتبط باشد.
کارشناسان معتقدند به هرحال بازار اکنون با شکاف مواجه است و باید دید آیا این شکاف از طریق رشد عرضه‌های معادن مهم روی در سر تا سر دنیا برطرف می‌شود یا خیر؟ به‌عنوان مثال ایرلند که حتی جزو ۱۰ کشور برتر تولیدکننده روی در دنیا محسوب نمی‌شود در حال حاضر با استفاده از عملیات حفاری و توسعه دو معدن خود در تلاش است تا میزان تولید و استخراج روی و سرب خود را افزایش دهد که گفته می‌شود با سیاست‌های جدید این میزان رشد استخراج چیزی در حدود ۸ تا ۱۰ درصد خواهد بود. این کشور در تلاش است تا از تمام ظرفیت‌های خود به منظور جبران بخشی از سقوط عرضه این فلز استفاده کند. بر این اساس حفاری تا عمق ۷ هزار و ۵۰۰ متر که گفته می‌شود ۵ تا ۶ ماه زمان خواهد برد از جمله برنامه‌هایی است که در دستور کار این کشور قرار گرفته است. این موضوع در برخی دیگر از کشورهای طراز اول تولیدکننده نیز مطرح است که در بخش دیگری از این گزارش به آن می‌پردازیم.
غول‌های روی دنیا چه می‌کنند؟
توسعه برنامه‌های صنعتی در جهان در حوزه‌های انرژی، ساخت باتری و… باعث شده تا انتظارات برای افزایش تولید بالاتر از گذشته باشد. از طرفی ذخایر روی در بازار لندن نیز در کمترین میزان طی ۱۲ سال گذشته قرار دارد و به ۵۰۰ هزار تن رسیده که تمام این موضوعات نشان می‌دهند پتانسیل‌های رشد قیمت روی هنوز بالا است. این فلز از سال ۲۰۱۶ به بعد تلاش کرده تا جایگاه قبلی خود را بازیابی کند و البته در این مسیر همچون سایر فلزات پایه حرکت کرده است. اما سوالی که در مورد بازار این محصول مطرح می‌شود آن است که آیا در کنار تمام تلاش‌هایی که غول‌های تولیدکننده در دستور کار خود قرار داده‌اند بازار این محصول به تعادل می‌رسد؟ اغلب تحلیلگران در این رابطه معتقدند خیر، بازار در دو سال پیش رو باز هم توانایی جهش قیمتی را دارد.
در این رابطه یک موسسه تحقیقاتی چندی پیش بر‌اساس آمارهای سال ۲۰۱۷ آماری از تولید کشورهای تراز اول دنیا در حوزه روی ارائه کرده که خواندن آن خالی از لطف نیست. به‌عنوان مثال چین قدرتمندترین کشور دنیا در این رابطه حدود ۱/ ۵ میلیون تن فلز روی تولید کرده که در مقایسه با رقم سال ۲۰۱۶ از رشد ۳۰۰ هزار تنی این فلز حکایت دارد و پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال ۲۰۱۸ نیز با رشد روبه‌رو شود. البته چین اگرچه بزرگ‌ترین تولیدکننده روی دنیا است اما خود بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نیز هست و این موضوع با توجه به رشد مصرف سالانه این فلز کمکی به نیاز کلی بازار نمی‌کند.
پرو دومین کشور بزرگ تولیدکننده روی در جهان، سال گذشته توانست ۴/ ۱ میلیون تن از این فلز را تولید کند که از ۷۰ هزار تن رشد در مقایسه با سال ۲۰۱۶ حکایت دارد. البته تا پیش از این استرالیا جایگاه دوم را در اختیار داشت اما با توجه به افت تولید روی در این کشور پرو جای آن را گرفته است. هند نیز جایگاه سوم تولید روی دنیا را در اختیار دارد و توانسته سال گذشته ۳/ ۱ میلیون تن از این فلز را تولید کند. پس از آن استرالیا با تولید یک میلیون تن، آمریکا با ۷۳۰ هزار تن، مکزیک با ۶۸۰هزار تن، بولیوی با ۵۰۰ هزار تن، قزاقستان با ۳۶۰ هزار تن و کانادا با ۳۴۰ هزار تن قرار دارند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد کاهش تولید در معادنی از جمله استرالیا، مکزیک و… در سال گذشته و حتی امسال عامل مهمی بوده تا قیمت‌ها مسیر رو به رشدی را طی کنند اما اینکه آیا این روند کاهشی در سال‌های پیش رو به کدام مسیر تغییر جهت بدهد سوالی است که به تلاش‌ها برای عرضه بیشتر در بازارهای جهانی، اتخاذ سیاست‌های درست برای رشد معادن، تقویت انگیزه‌های تولید، رفع چالش‌های کارگری و… بستگی دارد.
