حضور فعالان بخش خصوصی در معادن بزرگ شرایط ویژه‌ای را می‌طلبد. شخص بهره‌بردار در گام نخست باید دارای صلاحیت فنی و اقتصادی بوده تا بتواند بهره‌وری مناسبی از معدن داشته باشد. زیرا اجرایی کردن پروژه‌های بزرگ معدنی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان، تجهیزات و فناوری‌های مدرن است.
به گزارش ماین نیوز، این در حالی است که به دلیل ریسک بالای معدنکاری، کمتر کسی حاضر است از ابتدای عملیات اکتشافی محدوده معدنی را در اختیار بگیرد. در این میان برخی معادن هستند که به دلیل قدمت و البته بزرگی از لحاظ ذخیره معدنی، بخش خصوصی توان مالی لازم برای فعالیت در آنها را ندارد. به همین دلیل دولت وظیفه بهره‌برداری از این دسته در معادن را برعهده می‌گیرد. یکی از این معادن، معدن سرب و روی «انگوران» است که تامین‌کننده نیاز صنایع تولیدی پایین‌دستی سرب و روی است. در این‌باره شاهد بودیم که چندی پیش از سوی انجمن تولیدکنندگان سرب و روی کشور گلایه‌ای مبنی بر واگذار نکردن این معدن به بخش خصوصی مطرح شد. آن هم در شرایطی که به گفته کارشناسان و فعالان سرب و روی، معدن انگوران تنها تا ۱۰ سال آینده ذخیره معدنی خواهد داشت و ذخایر سطحی معدن به اتمام رسیده و برای بهره‌برداری از ذخایر زیرزمینی این معدن نیاز به دانش و فناوری‌های نوین احساس می‌شود. با این حال شرکت تهیه و تولید مواد معدنی تلاش بسیاری برای برداشت بهینه از ذخایر معدنی آن وثبت رکورد قابل قبولی در استخراج مواد معدنی انگوران داشته است.
تمرکز روی معادن کوچک و غیرفعال
در این میان کارشناسان معتقدند اگر بخش خصوصی توجه خود را روی معادن کوچک مقیاس، غیرفعال و محدوده‌های اکتشافی متمرکز کند نتیجه بهتری خواهد داشت تا اینکه برای به‌دست معدن انگوران، با ایجاد تلاطم رقابتی شرایط ایده‌آل این معدن را بر هم بزند. رییس خانه اقتصاد ایران که جزو فعالان صنعت سرب و روی به شمار می‌آید درباره موضوع مطرح شده از سوی فعالان بخش خصوصی برای در اختیار گرفتن معدن سرب و روی انگوران گفت: در اختیار گرفتن این معدن در اصل اقدام مثبتی است اما اینکه کدام یک از فعالان بخش خصوصی قرار است این معدن را در اختیار بگیرند موضوع مهمی است که باید بررسی شود. آیا قرار است بخش خصوصی فعال و با تجربه در این برنامه ورود پیدا کند یا تنها آنهایی که نام بخش خصوصی را یدک می‌کشند، برای در اختیار گرفتن معدن انگوران اقدام کنند؟
ابراهیم جمیلی در ادامه اظهار کرد: هم‌اکنون در ایران، برخی شرکت‌های فعال در بخش خصوصی هستند که توانایی لازم برای در دست گرفتن پروژه و کارهای بزرگ را دارند. حال اگر بخش خصوصی قرار باشد به پروژه‌های بزرگ ورود کند در گام نخست باید الگوی مناسبی برای خود در نظر گرفته و شرکت‌های کوچک با یکدیگر ادغام شوند. یا اینکه همچون اقدامی که برای معدن «مهدی‌آباد» انجام شد، کنسرسیوم تشکیل داده تا علاوه بر تجمیع سرمایه، هزینه‌ها نیز برای آنها کاهش یابد. در این صورت می‌توان گفت بخش خصوصی توان لازم برای در دست گرفتن معدن «انگوران» را خواهد داشت. رییس خانه اقتصاد ایران معتقد است فعالیت در معدن انگوران در شرایط مناسبی است و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی عملکرد قابل قبولی را از خود نشان داده است. حال اگر به بهانه حضور بخش خصوصی در این معدن، مدیریت و عملکرد این معدن با مشکل روبه‌رو شود، اقدام درستی نخواهد بود.
نداشتن توان مالی و فنی بخش خصوصی
به گفته جمیلی برای واگذاری معادن، قانونی تعریف‌شده و بهره‌بردار باید برای بهبود فضای کسب و کار به منظور بهره‌برداری از معدن مورد نظر خود در مزایده شرکت کرده و امکان انجام عملیات استخراج و فرآوری معدن را به‌دست آورد. در این میان اگر از واحدهای تولیدکننده شمش «روی» سوال شود که آیا حاضرند معدن انگوران به مزایده گذاشته شود بیشتر آنها موافق نخواهند بود زیرا توانمندی و امکانات فنی مهندسی و منابع مالی را در اختیار ندارند، در نتیجه ترجیح می‌دهند بهره‌برداری این معدن بر عهده دولت باشد. رییس خانه اقتصاد ایران بر این باور است که نباید معدن شناخته شده انگوران را زیرفشار قرار داد که آن را به بخش خصوصی واگذار کنند؛ بلکه باید دولت، سازمان ایمیدرو و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران را برای واگذاری پروانه‌های اکتشافی متقاعد کنند. همچنین فعالان حوزه بخش خصوصی می‌توانند معادنی که هم‌اکنون از چرخه فعالیت خارج شده‌اند را در اختیار گرفته و روی آنها کار کنند. جمیلی در ادامه با اشاره به اینکه باید برای وارد مدارکردن معادن کوچک و متوسط تلاش کرد در ادامه گفت: هم‌اکنون شرایط فنی و مهندسی صنعت سرب و روی به مرحله‌ای رسیده که می‌توان بیشتر این معادن را فعال کرد زیرا هنوز معادنی هستند که غیرفعالند و باید آنها را به چرخه تولید بازگرداند. وی افزود: اجرای اینگونه طرح‌ها موفقیت بیشتری خواهد داشت تا اینکه معدن انگوران را که هم‌اکنون با بالاترین توان در حال بهره‌برداری است و ذخایر آن روبه اتمام است در تلاطم رقابتی قرار داد. در واقع باید تلاش کرد به جای معدن انگوران ده‌ها منطقه اکتشافی جدید را در دست گرفت و با تبدیل آنها به معدن فعال، زمینه را برای استخراج مواد معدنی و تامین نیاز صنایع پایین دستی فراهم کرد.
پایداری معدن با بهره‌برداری درست
تلاش همه‌جانبه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران برای بهره‌برداری از معدن انگوران در نوع عملیات بهره‌برداری از معدن و استخراج مواد معدنی قابل قبول است. متناسب بودن میزان باطله‌برداری و حجم استخراج از جمله مواردی است که به پایداری معدن کمک می‌کند و این نکته‌ای است که از سوی بهره‌بردار فعلی انگوران رعایت می‌شود. مدیر مجتمع معدنی سرب و روی انگوران درباره عمده فعالیت‌های انجام شده در معدن سرب و روی انگوران از سوی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در گفت‌وگو با اظهار کرد: از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۵ بخش خصوصی روی معدن انگوران فعالیت داشته به طور کلی از این معدن ۶میلیون تن ماده معدنی استخراج کرده و ۴۰ میلیون مترمکعب باطله‌برداری انجام داده است. در حالی که بخش دولتی در فاصله سال‌های ۱۳۸۵ تا کنون حدود ۱۲۵میلیون مترمکعب باطله‌برداری از معدن داشته و میزان برداشت ماده معدنی ۶میلیون تن بوده است. منصور شبانی با بیان اینکه شرکت دولتی ۳برابر بخش خصوصی باطله‌برداری انجام داده در ادامه گفت: اگر بخواهیم دلیل تفاوت در میزان باطله‌برداری را مورد بررسی قرار دهیم، متوجه می‌شویم که به دلیل هزینه‌بر بودن عملیات باطله‌برداری بخش خصوصی بیشتر به برداشت ماده معدنی اقدام می‌کرده است اما باید توجه کرد که برای پایداری معدن باید تناسبی بین باطله‌برداری و برداشت مواد معدنی وجود داشته باشد. به گفته وی بخش دولتی تمامی تلاش خود را برای برداشت هرچه بهتر از این معدن انجام داده است. به این ترتیب که سهمیه‌بندی خاک انگوران که به شکل اصولی انجام شده به درستی آن را اجرایی کرده و با در اختیار گذاشتن به موقع آن به مصرف‌کنندگان، همیشه به تعهد خود به عنوان بخش دولتی عمل کرده است.
رکورد برداشت ذخیره از انگوران
شبانی به نکته مهمی درباره روند حرکت و فعالیت معدن اشاره کرد و گفت: شرکت تهیه و تولید مواد معدنی به عنوان یک شرکت دولتی رکورد تولید در معدن انگوران را در سال ۹۳ شکسته و بیش از یک‌میلیون تن مواد معدنی استخراج کرد. همچنین در سال ۹۴ نیز با وجود عمیق شدن معدن، با برنامه‌ریزی انجام شده حدود ۱۷۰هزار تن بیش از برنامه تعریف شده، مواد معدنی تولید کرد و بر اساس نظام سهمیه‌بندی بین شرکت‌های تولیدکننده شمش و واحدهای فرآوری توزیع شد. وی بر این باور است که دولت در بهره‌برداری بهینه از معدن انگوران از هیچ تلاشی فروگذار نکرده و نظری خلاف این موضوع به دور از انصاف است. زیرا هم‌اکنون معدن در شرایط ایده‌آلی از لحاظ برنامه‌ریزی برای تولید و توزیع منصفانه از مواد معدنی انگوران قرار دارد و حق معدنکاری از سوی شرکت دولتی برای آن تمام و کمال ادا شده است. به گونه‌ای که از ورود خلل و ضرر به تولید معدن جلوگیری کرده و نگذاشته که تولید در این معدن با معضلی روبه‌رو شود.
منبع: ماین نیوز
