بورس کالا بازاری متشکل و منسجم است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را در این بازار عرضه می‌کنند.
سپس کالاهای موجود پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری از سوی کارشناسان به خریداران عرضه می‌شود. در این بورس‌ها، به طور معمول کالاهای خام و فرآوری‌نشده مانند فلزات، مواد معدنی و پتروشیمی مورد معامله قرار می‌گیرد. رینگ فلزات اساسی نیز در بورس کالا یکی از مهم‌ترین بازارهای آن به شمار می‌آید اما قیمت محصولات عرضه‌شده در این بازار همواره تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد.
کاهش حجم و ارزش معاملات
در سال‌های اخیر در بورس کالای ایران فلزات و محصولات معدنی دادوستد می‌شود و امروزه نیز رینگ فلزات اساسی در این بازار فعال است. اما قیمت محصولات عرضه شده در این رینگ به صورت مستقیم از قیمت‌های جهانی تاثیر می‌گیرد. از حدود ۲سال گذشته بورس کالا به دلیل کاهش حجم معاملات در آن از رونق کمتری برخوردار است که کارشناسان دلایل متعددی را در این موضوع دخیل می‌دانند.
بورس کالا با انتشار گزارشی، وجود مازاد عرضه در بازارهای جهانی، افزایش تولید سنگ‌آهن در معادن استرالیا و برزیل، کاهش شدت رشد اقتصادی چین و ایجاد رکود و مشکلات مربوط به کمبود نقدینگی در کشور را از جمله عوامل کاهش قیمت محصولات فلزی و معدنی اعلام کرد. به گزارش بورس کالا، ارزش و حجم کلی معاملات در بخش فلزات و مواد معدنی در سال ۲۰۱۵ میلادی به ۱۲۸هزار و۲۳۲ میلیارد ریال و ۹/۸میلیون تن رسید در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۴ میلادی به ترتیب ۱۹۷هزار و ۳۰۲میلیارد ریال و ۱۲/۲میلیون تن بود. به این ترتیب ارزش و حجم معاملات فلزات و مواد معدنی ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی نسبت به سال گذشته به ترتیب ۳۵ و ۱۹درصد کاهش یافت.
کاهش ۴۹ درصدی ارزش معاملات سنگ‌آهن
بیشترین و کمترین ارزش معاملات در بخش فولاد و کک بود که به ترتیب با ۳۷ و ۴۵درصد کاهش همراه شد و نسبت به سال گذشته به ۹۲هزار و۲۷۹ میلیارد ریال رسید. بیشترین کاهش در ارزش معاملات در سال ۲۰۱۵ مربوط به سنگ‌آهن بود که با ۴۹درصد کاهش در ارزش مبادلات، به یک‌هزار و ۶۰۷ میلیارد ریال رسید.
رشد ۱۹۴ درصدی حجم معاملات طلا
بیشترین و کمترین حجم معاملات در سال ۲۰۱۵میلادی نیز مربوط به فولاد و کنسانتره‌ها بود که به ترتیب به ۶/۶میلیون تن و ۲۰۷ هزار تن رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۴میلادی حجم معاملات به ترتیب ۲۵ و ۲۳درصد کاهش داشت.
بر اساس این گزارش، طلا بیشترین میزان افزایش در ارزش و حجم معاملات را به خود اختصاص داد که به ترتیب با ۱۸۴ و ۱۹۴ درصد افزایش نسبت به سال گذشته میلادی به ۷۰۲ میلیارد ریال و ۶۰۴ کیلوگرم رسید.
افت جهانی بیشتر از افت بازار داخلی
بیشترین میانگین کاهش قیمت جهانی در سال ۲۰۱۵ مربوط به بخش شمش بلوم فولادی بود که با ۳۱درصد کاهش نسبت به سال گذشته به ۲۷۷ دلار در هر تن رسید در حالی که در بورس کالای ایران این رقم ۲۳درصد افزایش یافت.
بیشترین میانگین کاهش قیمت در بورس کالای ایران نیز مربوط به محصولات تخت فولادی بود که با ۲۵/۵درصد کاهش قیمت نسبت به سال گذشته به ۱۱. ۷۹هزار ریال رسید. به طور کلی محصولاتی که در بورس کالای ایران معامله می‌شوند تحت تاثیر قیمت‌های جهانی قرار می‌گیرند.
عوامل موثر در کاهش ارزش و حجم معاملات
بورس کالای ایران ۴ عامل تاثیرگذار بر کاهش ارزش و حجم مبادلات بورس کالای ایران در بخش فلزات و مواد معدنی را اعلام کرد، نخستین عامل شرایط جهانی است، زیرا نرخ رشد ناخالص داخلی چین در سال ۲۰۱۵میلادی برابر با ۶/۹درصد بود که به کمترین میزان از سال ۱۹۹۱ رسید و انتظار می‌رود در سال ۲۰۱۶میلادی نیز با کاهش بیشتری مواجه شود. قیمت محصولات فلزی در بورس کالای ایران نیز در نتیجه کاهش قیمت‌های جهانی با افت روبه‌رو شده است.
همچنین بازار محصولات فلزی و معدنی در جهان به ویژه در بخش فولاد با مازاد عرضه روبه‌رو شد که پیش‌بینی می‌شود این روند در سال ۲۰۱۶میلادی نیز ادامه یابد. در این شرایط، تولیدکنندگان میزان تولید را کاهش دادند.
عامل دیگر نیز افزایش ارزش دلار در سال ۲۰۱۵ است و بر این اساس در این سال ارزش دلار در مقایسه با یورو افزایش یافت که افزایش ارزش دلار تقاضای فلزات پایه را کاهش داد. پیش‌بینی می‌شود ارزش دلار به دلیل برنامه سیاست حمایتی بانک مرکزی اروپا به رشد خود ادامه خواهد دهد.
کاهش در بازار داخلی
سومین عامل کاهش در بازار داخلی عنوان شده است، زیرا در سال ۲۰۱۵میلادی، به دلیل نبود سرمایه‌های دولتی و به دنبال آن کاهش چشمگیر در هزینه‌های ساخت و مشکلات نقدینگی در اقتصاد، رکود در کشور منجر به افت تقاضای محصولات پایه شامل فولاد، محصولات پتروشیمیایی و کشاورزی شد. فلزات اساسی در بورس کالا بیشتر برای طرح‌های عمرانی دولت و همچنین در ساخت‌وساز مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در سال‌های اخیر به دلیل رکود اقتصادی و کاهش ساخت‌وساز در بخش مسکن، معاملات این محصولات که به عنوان مواد اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرند، با کاهش روبه‌رو شد.
چهارمین عامل نیز از سوی بورس کالا افزایش چشمگیر تولید معادن استرالیا و برزیل اعلام شد که موجب افزایش تولید سنگ‌آهن در معادن استرالیا و برزیل و درنتیجه کاهش چشمگیر قیمت پایه این ماده معدنی و به دنبال آن منجر به مازاد عرضه شده و همه این عوامل باعث شده قیمت محصولات راهبردی در بازار بین‌المللی بیش از ۵۰ درصد کاهش پیدا کند. زیرا هر اندازه تولیدات مواد فلزی در جهان افزایش یابد، میزان تقاضا برای این گروه کمتر خواهد شد و در نتیجه با کاهش قیمتی بیشتری روبه‌رو می‌شوند.
