کاهش قیمت مواد معدنی در ۲سال اخیر با سنگ‌آهن آغاز و کم‌کم به دیگر مواد معدنی سرایت کرد. هرچند قیمت بسیاری از مواد معدنی در بازار داخلی و خارجی کاهش یافت اما افت قیمتی سنگ‌آهن آن هم از ۱۳۰دلار به ۳۰تا ۴۰دلار شوک شدیدی به فعالان این حوزه وارد کرد.
در واقع معادن فلزی اصلی‌ترین قربانی‌های این کاهش قیمت به شمار می‌آیند؛ شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن در فصل پاییز سال‌جاری به دلیلکاهش قیمت بخش استخراج کانه‌های فلزی، نسبت به مدت مشابه سال قبل با افت ۱۳/۵درصدی همراه بود. این موضوع توانست حوزه صادرات را تحت‌تاثیر قرار داده و به نوعی صادرات را غیراقتصادی کند.
کاهش شاخص قیمت تولیدکننده
شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن در فصل پاییز سال ۹۴ نسبت به فصـل قبـل (تابستان) به دلیلکاهش قیمت بخش استخراج کانه‌های فلزی ۲/۶درصد کاهش یافت اما نسبت به مدت مشابه سال قبل با افت ۱۳/۵درصدی همراه شد. گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن در فصل پاییز بـه ۱۹۹/۴ رسید در حالی که این رقم در تابستان سال‌جاری، ۲۰۴/۸ بود.
همچنین، این شاخص نسبت به فصل مشابه سال قبل (نرخ تورم نقطه به نقطه تولیدکننده کل بخش معدن) ۱۳/۵درصد کاهش نشان داده است. درصد تغییرات شاخص کل در ۴ فصل منتهی به فصل پاییز سال ۹۴ نسبت بـه دوره مشـابه سال قبل (نرخ تورم تولیدکننده کل بخش معدن) ۶/۹ درصد است. در این میان شاخص قیمت در بخش «استخراج کانه‌های فلزی» با ۳/۷درصد کاهش نسبت به فصل قبل به عدد ۱۹۶/۷ رسید. این کاهش بیشتر تحت تاثیر کاهش ۲۲/۱درصدی فعالیت استخراج سنگ مس به وجود آمده است. همچنین، شاخص قیمت در پاییز سال‌جاری در استخراج سنگ مس به رقم ۶۷ رسید و به این ترتیب نسـبت بـه فصل قبل ۲۲/۱درصد کاهش یافت. در بخش استخراج سنگ‌های آهنی، شاخص قیمت در فصل پاییز ۹۴ به ۲۷۱/۶ رسید کـه بـه ایـن ترتیـب نسبت به فصل قبل ۰/۹درصد کاهش نشان داد. این کاهش به‌طور عمده ناشـی از کـاهش قیمـت ماده معدنی کنسانتره آهن است.
تاثیر بر صادرات مواد معدنی
محمدحسین بصیری، استاد دانشگاه در گفت‌وگو با صمت درباره آمار منتشر شده و کاهش ۱۳/۵درصدی شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن، اظهار کرد: مواد معدنی از دیدگاه بازار ۲ نوع بازار را در اختیار دارند، بخشی صادراتی و بازار داخلی. وی ادامه داد: متاسفانه کاهش قیمت مواد معدنی ضربه سختی را به صادرات وارد کرده است. سنگ‌آهن از نمونه‌های بارز کاهش قیمت مواد معدنی است که خسارات زیادی را به صادرکنندگان وارد کرد. به گفته بصیری، کاهش ۱۳/۵ درصدی شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن برای تمامی مواد معدنی یکسان نبوده است. به‌عنوان مثال این شاخص در حوزه سنگ‌آهن بیشتر از ۱۳/۵ درصد است زیرا قیمت این ماده معدنی از ۱۳۰ دلار به کمتر از ۴۰ دلار در ۲ سال اخیر کاهش یافت. این استاد دانشگاه ادامه داد: کاهش قیمت برخی مواد معدنی صادرات را غیراقتصادی می‌کند. در واقع کاهش ۱۳/۵درصدی شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن برای صادرات تاثیر منفی به همراه داشته است.
نفع مصرف‌کنندگان داخلی
بازار داخلی در هر کشوری وضعیتی متفاوت نسبت به بازار صادراتی داشته و بخش عمده تغییرات آن براساس میزان تقاضا ایجاد می‌شود، در نتیجه کاهش ۱۳/۵درصدی می‌تواند تاثیری متفاوت بر بازار داخلی نسبت به حوزه صادرات به همراه داشته باشد. بصیری درباه این موضوع تصریح کرد: این کاهش در بازار داخل کشور برای مصرف‌کنندگان خوب است، زیرا مواد اولیه ارزان‌تر به‌دست آنها می‌رسد و موجب افزایش حاشیه سود و ارزش‌افزوده شده و از سویی دیگر قیمت تمام‌شده را کاهش می‌دهد. به گفته وی، این موضوع دو دسته از مواد معدنی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، یکی مواد صادراتی و دیگری موادی که تنها در بازار داخلی مصرف می‌شوند. تاثیراتی که در بخش صادرات رخ می‌دهد منفی، اما تاثیرات رخ داده در بازار داخلی به نفع مصرف‌کننده است.
تولیدکننده‌ها به دنبال کاهش قیمت تمام‌شده
بصیری افزود: اگر نگاهی به تولیدکننده در این موضوع داشته باشیم خواهیم دید، کاهش قیمت تاثیر مثبتی برای آنها نداشته زیرا سود آنها کاهش می‌یابد. البته این موضوع به آستانه تحمل این افراد نیز برمی‌گردد که تا چه اندازه می‌توانند چنین شرایطی را تحمل کرده و به کار خود ادامه دهند. وی اظهار کرد: این میزان کاهش شاخص قیمت تولیدکننده تاثیر چندانی بر فعالیت معادن ندارد که منجر به اختلال در فعالیت‌های آنها شود. این استاد دانشگاه ادامه داد: البته خیلی از تولیدکننده‌ها به دلیل این کاهش قیمت به‌دنبال استفاده از فناوری‌های روز دنیا بودند که بتوانند با استفاده از آنها مصرف انرژی را کاهش داده و در نهایت منجر به کاهش قیمت تمام‌شده و افزایش حاشیه سود شوند.
کارگران قربانی کاهش قیمت مواد معدنی
کاهش قیمت مواد اولیه برای تولیدکنندگان این مزیت را به همراه دارد که ماده معدنی را ارزان خریداری کنند. اما این مزیت می‌تواند کاهش سود را به همراه داشته باشد. بدون شک زمانی که تولیدکنندگان سنگ‌آهن این محصول را با قیمت ۱۳۰دلار راهی بازار صادراتی می‌کردند، سود بیشتری نسبت به امروز که قیمت آن به کمتر از ۴۰دلار رسیده، به دست می‌آوردند. حال کاهش درآمد و سود برای برخی واحدهای معدنی و تولید می‌تواند آسیبی جدی به کارگران معدنی وارد کند. به گفته بصیری، با کاهش قیمت مواد معدنی، برخی معدن‌داران برای کاهش هزینه‌های تولیدی خود اقدام به تعدیل نیرو کرده‌اند. این موضوع می‌تواند یکی از بعدهای منفی کاهش ۱۳/۵درصدی شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن باشد. بصیری افزود: امروز با کاهش قیمت مواد معدنی، تشویق به بازنشستگی و باز خریدی در میان کارگران معدنی بیش از گذشته دیده می‌شود. کاهش قیمت مواد اولیه در بازار مواد معدنی باعث شده تا فعالان این بخش به‌دنبال راهکارهایی برای کاهش قیمت تولید و هزینه‌های تولیدی هستند. البته باید به این نکته نیز توجه داشت، کاهش قیمت مواد معدنی در کنار برخی معایبی که به همراه دارد باعث می‌شود تا واحدهای تولیدی به‌دنبال استفاده از فناوری‌های جدید برای کاهش مصرف انرژی باشند.
منبع: گسترش صمت
